Jak wspierać dzieci w czasie kryzysu?
Bardzo wiele rodzin znalazło się w niespodziewanej sytuacji izolacji, okupionej lękiem o zdrowie swoje i najbliższych, a także o przyszłość zawodową i ekonomiczną. W imieniu Zespołu Ośrodka ReGeneRacja przedstawiam kilka punktów, które mogą pomóc w opanowywaniu niepokoju.
- Sytuacja kryzysu zdrowotnego to moment gwałtownego przyrostu lęku, którzy towarzyszy dorosłym i dzieciom. Lęk wzmaga się przy każdej nowej wiadomości o tym, że kolejne osoby zachorowały, a tych wiadomości w ciągu dnia jest bardzo wiele. Rodzic może zdecydować czy i do jakich mediów dzieci będą miały dostęp. Warto uwzględnić, że dla większości z nich poważne miny dorosłych oglądających newsy w telewizji są tak samo albo nawet bardziej przestraszające niż same newsy. Dorosły umysł jest przygotowany na poznawanie i analizowanie usłyszanych informacji, dziecięcy nie w pełni. Można zdecydować o tym, że kanał z newsami będzie włączony bez obecności dzieci, podobnie z rozgłośniami radiowymi. Jeżeli zdarza się sytuacja, w której razem z dzieckiem oglądamy wiadomości, warto sprawdzić, jak dziecko je zrozumiało, czy zna słowa, które usłyszało i wytłumaczyć, że różne działania dorosłych służą ochronie dzieci i innych dorosłych.
- Młodzież ma w większości swój własny internetowy dostęp do wiadomości. Bez względu na wiek jednak, uwspólnianie rozumienia sytuacji, omawianie różnych zasłyszanych newsów i ewentualne korygowanie ich jest nastolatkom potrzebne. Wiele internetowych doniesień ma charakter anegdotyczny lub fake’owy i warto podsuwać nastolatkom takie źródła informacji, wobec których rodzice mają zaufanie.
- Wspólny czas w izolacji domowej może generować dużo napięcia, a ponieważ w tle jest lęk o zdrowie i życie, przejawy napięcia mogą być inne od tych, które dotąd można było obserwować, nietypowe czy zaskakujące. To czas szczególnie istotny w zakresie odzwierciedlania uczuć dziecka, komunikatów potwierdzających emocje takie jak strach, przerażenie, ale także rozczarowanie i złość, niechybnie bowiem jest to także okres wielu strat – wielu wycieczek, które się nie odbyły, przyjęć urodzinowych, które zostały odwołane i straty innych ważnych dziecięcych i młodzieżowych wydarzeń – stąd wachlarz uczuć pojawiających się u dzieci może być szeroki i różny pomiędzy rodzeństwem.
- W kryzysie w sposób dobitny dzieci rezonują wobec tego, co dzieje się z rodzicami. Równie ważne jest pokazywanie dzieciom prawa do uczuć i niezaprzeczanie temu, że rodzic także się boi (choć pewnie boi się zupełnie inaczej niż dziecko), jak to, aby sprawdzać, na ile lęk rodziców wpływa na to, co dzieje się z dzieckiem. Dzieciom i nastolatkom służy, kiedy doświadczają tego, że rodzic mieści ich lęk i potrafi go nazwać, zrozumieć i zobaczyć w ich zachowaniu. Jeżeli rodzic ma poczucie, że z powodu własnej kondycji nie jest w stanie pomóc dziecku w radzeniu sobie z jego lękiem, może dostępne jest oparcie w drugim rodzicu? To czas szczególny, w którym opiekowanie się lękiem jest kluczowe.
- Wiele kłótni i konfliktów w rodzeństwie w nadchodzących dnia będzie objawem lęku – rozładowanie tych uczuć w kłótni to sposób, aby bać się trochę mniej. Dzieci mogą mówić o tym, że się boją lub temu zaprzeczać, niemniej rozmowa jest niezbędna. Przejawami kryzysu mogą być wzmożone narzekanie na nudę (to oczywiście ma też realistyczne podłoże braku zajęć szkolnych, dodatkowych i innych atrakcji), różne skargi o charakterze psychosomatycznym (ból głowy, ból brzucha), zmiany w zakresie apetytu lub snu, niepokój psychoruchowy, kłopoty z koncentracją, rozdrażnienie, smutek i płaczliwość oraz różne inne symptomy tego, że dziecko doświadcza czegoś trudnego. Bez względu na obserwowane zachowanie, istotne jest, aby próbować nazywać to, co się dzieje z dzieckiem, opisywać to, co widać i zachęcać do tego, aby o strachu rozmawiać.
- Jeżeli poziom niepokoju o to, jak poszczególni członkowie rodziny radzą sobie z kryzysową sytuacją będzie narastał, można rozważyć konsultację ze specjalistą online. Jeżeli dziecko, rodzic lub rodzina korzystają z psychoterapii, która jest aktualnie zawieszona, w przypadku potrzeby wsparcia, warto w pierwszej kolejności skontaktować się z psychoterapeutą prowadzącym.
Ewelina Wiśniewska-Michalczyk
